โรงพยาบาลเชียงใหม่ ราม chiangmai ram hospital

 

ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ (Hypoglycemia) คือ สภาวะที่ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำกว่าค่าปกติ ซึ่งระดับน้ำตาลในเลือดที่ต่ำสามารถทำให้เกิดอาการที่หลากหลาย ตั้งแต่รู้สึกเวียนหัวไปจนถึงอาการที่รุนแรงมากขึ้นเช่น การสูญเสียสติหรือหมดสติได้ ภาวะนี้สามารถเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ไม่ว่าจะเป็นการอดอาหาร การใช้ยาลดน้ำตาลในเลือด หรือการออกกำลังกายหนักๆ โดยที่ร่างกายไม่ได้รับพลังงานที่เพียงพอ

การรู้จักและเข้าใจอาการของน้ำตาลในเลือดต่ำจะช่วยให้เราสามารถรับมือได้อย่างถูกต้อง หากเราหรือคนรอบข้างพบเจอกับภาวะนี้ การป้องกันและการรักษาตั้งแต่เนิ่นๆ จะช่วยให้ไม่เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจส่งผลต่อสุขภาพได้ในระยะยาว

อาการของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ

ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำมีอาการที่สามารถเกิดขึ้นได้หลายระดับ ตั้งแต่เบาไปจนถึงรุนแรง อาการเหล่านี้มักเกิดขึ้นเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดต่ำเกินไปจนไม่เพียงพอต่อการทำงานของร่างกาย โดยอาการส่วนใหญ่สามารถสังเกตได้ง่าย แต่บางครั้งอาการอาจแสดงออกในรูปแบบที่ไม่ชัดเจน ดังนั้นการระมัดระวังและการรู้จักอาการเหล่านี้จึงเป็นสิ่งสำคัญในการดูแลสุขภาพ

อาการทั่วไปที่พบได้บ่อย

เมื่อระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ อาการที่พบบ่อยที่สุดคือ

1. อาการเวียนหัวหรือมึนงง
   น้ำตาลในเลือดต่ำสามารถทำให้รู้สึกมึนงง หรือเวียนหัวอย่างมาก ซึ่งเกิดจากสมองขาดพลังงานที่จำเป็น
    

2. เหงื่อออกมากผิดปกติ
   การขาดน้ำตาลในเลือดทำให้ร่างกายตอบสนองด้วยการหลั่งเหงื่ออย่างมาก แม้จะไม่ได้ออกกำลังกายหรืออยู่ในที่อากาศร้อน
    

3. ใจสั่นหรือการเต้นของหัวใจผิดปกติ
   ระดับน้ำตาลที่ต่ำทำให้ร่างกายต้องการพลังงานด่วน การเต้นของหัวใจอาจเร็วขึ้นหรือรู้สึกสั่นได้
    

4. มือสั่น
   เมื่อร่างกายขาดพลังงานที่เพียงพอ การทำงานของระบบประสาทจะผิดปกติ ทำให้มือสั่นหรือไม่สามารถควบคุมการเคลื่อนไหวได้

อาการที่มีความรุนแรง

หากระดับน้ำตาลในเลือดต่ำลงมาก อาจทำให้เกิดอาการที่รุนแรงและอันตรายต่อสุขภาพ

1. ภาวะหมดสติ
   หากน้ำตาลในเลือดต่ำถึงระดับอันตราย ผู้ป่วยอาจหมดสติและไม่สามารถตอบสนองต่อสิ่งเร้าภายนอกได้
    

2. พฤติกรรมเปลี่ยนแปลง
   ในบางกรณี น้ำตาลในเลือดต่ำอาจทำให้ผู้ป่วยมีพฤติกรรมเปลี่ยนแปลง เช่น ความรู้สึกเครียดหรือหงุดหงิดเกินไป
    

3. อาการชัก
   ในกรณีที่น้ำตาลในเลือดต่ำมาก อาจทำให้เกิดอาการชักหรือมีการเคลื่อนไหวที่ผิดปกติจากการขาดพลังงานในสมอง
    

การสังเกตอาการเหล่านี้เป็นสิ่งสำคัญ เพราะสามารถช่วยให้เราตรวจพบและรักษาภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้ทันเวลา โดยการป้องกันที่ดีที่สุดคือการควบคุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างสม่ำเสมอ และการรับประทานอาหารที่เหมาะสม

สาเหตุของน้ำตาลในเลือดต่ำ

ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำสามารถเกิดจากหลายสาเหตุ ซึ่งบางสาเหตุเกิดจากพฤติกรรมการดำเนินชีวิตของเราเอง ขณะที่บางครั้งก็อาจเกิดจากปัจจัยภายนอกหรือการใช้ยา สาเหตุที่พบได้บ่อยมีดังนี้

1. การอดอาหาร
   เมื่อร่างกายไม่ได้รับอาหารเป็นระยะเวลานาน เช่น การข้ามมื้ออาหารหรืออดอาหาร น้ำตาลในเลือดจะลดลงเนื่องจากไม่มีการเติมพลังงานจากอาหารเข้าไปในร่างกาย ส่งผลให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำลง
    

2. การออกกำลังกายหนักเกินไป
   การออกกำลังกายที่ใช้พลังงานมากเกินไป โดยที่ไม่ได้รับการเติมพลังงานจากอาหารที่เพียงพอ อาจทำให้ร่างกายดึงพลังงานจากกล้ามเนื้อและไขมันมาใช้แทน ซึ่งอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ
    

3. การดื่มแอลกอฮอล์
   การดื่มแอลกอฮอล์ในปริมาณมากสามารถทำให้ตับไม่สามารถสร้างน้ำตาลจากแหล่งสำรอง (glycogen) ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งอาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดลง
    

4. การใช้ยาลดน้ำตาลในเลือด (อินซูลิน หรือยาอื่นๆ)
   สำหรับผู้ที่เป็นโรคเบาหวานและต้องใช้ยาอินซูลินหรือยาลดน้ำตาลในเลือด หากได้รับยามากเกินไปหรือไม่คุมระดับน้ำตาลในเลือดอย่างเหมาะสม อาจทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำลงได้
    

5. ยาบางชนิดที่มีผลข้างเคียง
   ยาบางประเภท เช่น ยาที่ใช้ในการรักษาโรคหัวใจหรือโรคความดันโลหิตสูง อาจมีผลข้างเคียงที่ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดลดลงโดยไม่คาดคิด

วิธีการรักษาภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ

การรักษาภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำต้องทำทันทีที่พบอาการ เพื่อป้องกันภาวะแทรกซ้อนที่อาจเกิดขึ้น เช่น หมดสติหรืออาการชัก การรักษาภาวะนี้สามารถทำได้หลากหลายวิธี ขึ้นอยู่กับอาการและความรุนแรงของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ

การกินอาหารและเครื่องดื่มที่เพิ่มน้ำตาลในเลือด

วิธีที่ง่ายและรวดเร็วที่สุดในการรักษาน้ำตาลในเลือดต่ำ คือ การรับประทานอาหารหรือเครื่องดื่มที่มีน้ำตาล ซึ่งจะช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดได้ทันที

1. น้ำตาลกลูโคส
   การดื่มน้ำตาลกลูโคสหรือน้ำตาลในรูปแบบอื่น ๆ เช่น น้ำผลไม้ จะช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดได้เร็วที่สุด ควรดื่มประมาณ 15-20 กรัม
    

2. ผลไม้
   ผลไม้ที่มีน้ำตาลธรรมชาติสูง เช่น กล้วย, ส้ม, หรือแอปเปิล จะช่วยเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือดได้เร็ว
    

3. น้ำผึ้ง
   น้ำผึ้งเป็นแหล่งน้ำตาลธรรมชาติที่สามารถใช้ได้อย่างรวดเร็วในการเพิ่มน้ำตาลในเลือด
   
    

การกิรอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตซับซ้อน

หลังจากการเพิ่มน้ำตาลในเลือดทันทีแล้ว ควรรับประทานอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตซับซ้อน เช่น ข้าวกล้อง, ขนมปังโฮลเกรน หรือธัญพืชเพื่อรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับปกติในระยะยาว

การใช้ยา

สำหรับผู้ที่มีโรคเบาหวานหรือภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำจากสาเหตุอื่น ๆ บางครั้งการใช้ยาอาจจำเป็น เช่น

1. การใช้ยากลูโคส
   ในกรณีที่น้ำตาลในเลือดต่ำลงอย่างรวดเร็วและผู้ป่วยไม่สามารถรับประทานอาหารได้ ยากลูโคสสามารถใช้ได้ในกรณีฉุกเฉินเพื่อเพิ่มระดับน้ำตาลในเลือด
    

2. การใช้เครื่องมือวัดน้ำตาลในเลือด
   การใช้เครื่องมือวัดน้ำตาลในเลือดช่วยให้ผู้ป่วยสามารถตรวจสอบระดับน้ำตาลและปรับการรักษาได้ทันที
    

ให้ไปปรึกษาแพทย์

หากภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำเกิดบ่อยครั้งหรือมีอาการรุนแรง การปรึกษาแพทย์เพื่อหาสาเหตุที่แท้จริงเป็นสิ่งสำคัญ แพทย์อาจจะต้องปรับการรักษาหรือการใช้ยาที่เหมาะสมกับสภาพของผู้ป่วย

การรักษาภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำอย่างถูกต้องและทันท่วงทีจะช่วยให้ร่างกายกลับสู่สภาวะปกติและลดความเสี่ยงจากการเกิดอาการรุนแรงที่อาจเกิดขึ้นได้