โรงพยาบาลเชียงใหม่ ราม chiangmai ram hospital

 

หัวใจเป็นอวัยวะที่ทำงานไม่เคยหยุดพัก มันเต้นกว่าแสนครั้งต่อวันเพื่อสูบฉีดเลือดไปเลี้ยงร่างกาย แต่เมื่อใดที่กล้ามเนื้อหัวใจต้องทำงานหนักเกินไป จนเกิดการหนาตัวผิดปกติ นั่นอาจเป็นสัญญาณของโรคที่เรียกว่า กล้ามเนื้อหัวใจหนา Hypertrophic Cardiomyopathy หรือ HCM ภาวะนี้แม้จะไม่ค่อยมีอาการในระยะแรก แต่สามารถนำไปสู่ภาวะหัวใจล้มเหลว หรือหัวใจหยุดเต้นเฉียบพลันได้ 

บทความนี้จะพาคุณมาทำความเข้าใจว่า กล้ามเนื้อหัวใจหนา คืออะไร อันตรายแค่ไหน เกิดจากอะไร และจะรักษาได้อย่างไร เพื่อให้คุณสามารถดูแลหัวใจของตัวเองได้อย่างปลอดภัยและถูกวิธี

กล้ามเนื้อหัวใจหนา คืออะไร

ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนา (Hypertrophic Cardiomyopathy) คือภาวะที่ผนังของหัวใจ โดยเฉพาะบริเวณผนังกั้นระหว่างห้องหัวใจซ้ายและขวา (Septum) มีความหนามากกว่าปกติ ส่งผลให้ช่องหัวใจแคบลง ทำให้เลือดสูบฉีดออกจากหัวใจได้ยาก และหัวใจต้องทำงานหนักขึ้นเรื่อย ๆ

สาเหตุของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนา

ภาวะนี้อาจเกิดขึ้นจากหลายปัจจัย โดยแบ่งออกเป็นสาเหตุหลัก ๆ ดังนี้

• พันธุกรรม ซึ่งสามารถถ่ายทอดจากพ่อแม่ไปสู่ลูกได้
   

• ความดันโลหิตสูงเรื้อรัง เมื่อหัวใจต้องสูบฉีดเลือดผ่านหลอดเลือดที่มีแรงต้านสูงเป็นเวลานาน หัวใจจะปรับตัวโดยหนาขึ้นเพื่อรับแรงดัน ทำให้เกิดการหนาผิดปกติในระยะยาว

อาการของกล้ามเนื้อหัวใจหนา

อาการของภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนามักค่อย ๆ ปรากฏหรือในบางรายอาจไม่มีอาการจนกระทั่งเกิดภาวะเฉียบพลัน โดยอาการที่ควรสังเกตมีดังนี้

• เหนื่อยง่าย หายใจลำบาก โดยเฉพาะเวลาทำกิจกรรมหรือออกกำลังกาย
   

• เจ็บหน้าอกหรือแน่นหน้าอกคล้ายหัวใจขาดเลือด
   

• เวียนหัว หน้ามืด หรือหมดสติ
   

• หัวใจเต้นแรง เต้นผิดจังหวะ
   

• ขาบวม หรือเท้าบวมในรายที่หัวใจทำงานลดลง

กล้ามเนื้อหัวใจหนา อันตรายแค่ไหน

ภาวะนี้อาจดูเหมือนเรื่องเล็ก แต่ความจริงแล้วอันตรายมาก โดยเฉพาะในกรณีที่ไม่ได้รับการรักษาและอาจทำให้เกิดภาวะแทรกซ้อนได้

• Sudden Death  ซึ่งเกิดมาจากหัวใจเต้นผิดจังหวะ  ซึ่งส่วนหนึ่งอาจมีสาเหตุมาจากภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนาได้  โดยเฉพาะผู้ที่เป็นนักกีฬาหรือออกกำลังกายอย่างหนัก  ดังนั้นจึงควรมีการตรวจสอบให้ละเอียดเพื่อไม่ให้เกิดเป็นอันตรายก่อนการแข่งขันที่ต้องทำให้หัวใจเต้นแรงและเร็ว
   

• ภาวะหัวใจล้มเหลว (Heart Failure)  ผู้ป่วยที่เป็นโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนา  มักจะมีการเต้นของหัวใจที่ผิดปกติ  อีกทั้งยังมีอาการของความดันโลหิตสูง  ทำให้ผู้ป่วยเกิดอาการเหนื่อยง่ายและอ่อนเพลีย อาจมีอาการแน่นหน้าอกขึ้นมาได้  ซึ่งอาจเป็นสาเหตุไปสู่อาการของภาวะหัวใจล้มเหลวได้
   

• ภาวะหัวใจห้องบนเต้นระริก  (Atrial fibrillation)  เป็นภาวะที่พบบ่อยที่สุดในกลุ่มผู้ป่วยโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนา  เนื่องจากมีการเกิดแรงดันที่หัวใจห้องบนมากขึ้น  สืบเนื่องตามมาจากแรงดันของหัวใจห้องล่างที่เพิ่มขึ้นจากผลของโรคนี้  ทำให้หัวใจห้องบนเกิดการขยายและทำงานผิดปกติ  ส่งผลให้โลหิตเข้าสู่หัวใจห้องล่างซ้ายลดลง  เกิดภาวะของความผิดปกติของหัวใจมากขึ้นไปอีก

วิธีรักษาภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนา

การรักษาด้วยยา

ในการรักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนา  จะเป็นการรักษาตามอาการของโรคที่เกิดขึ้น  เช่น หากเกิดอาการเนื่องจากสาเหตุของความดันโลหิตสูง  จะรักษาโดยการควบคุมอาหารเค็มควบคู่ไปกับการให้ยาลดความดัน  ทั้งนี้การรักษาโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนา  อาจไม่สามารถทำให้กล้ามเนื้อหัวใจบางลง  แต่จะเป็นการควบคุมไม่ให้กล้ามเนื้อหัวใจหนาขึ้น  เนื่องจากอาจเป็นสาเหตุให้เกิดอาการหัวใจโต  และเกิดภาวะหัวใจล้มเหลวจนอาจถึงแก่ชีวิตได้

หาก กล้ามเนื้อหัวใจหนาเกิดจากความดันโลหิตสูง แพทย์จะให้ควบคุมอาหาร และรับประทานยาลดความดันอย่างต่อเนื่อง พร้อมติดตามค่าความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ (ค่าบนไม่เกิน 120 มม.ปรอท ค่าล่างไม่เกิน 80 มม.ปรอท) เพราะหากมากกว่า 140/80 มม.ปรอท จะถือว่าเป็นภาวะความดันโลหิตสูง ซึ่งอาจทำให้หัวใจหนาขึ้นได้อีก

การดูแลตนเองและปรับพฤติกรรม

นอกจากการใช้ยาแล้ว การดูแลตัวเองเป็นส่วนสำคัญในการฟื้นฟูหัวใจ

• หลีกเลี่ยงการออกกำลังกายหนักหรือแข่งขันที่หักโหม เช่น เวทเทรนนิ่ง หรือกีฬาที่ต้องใช้กำลังเยอะ
   

• รับประทานอาหารที่ดีต่อสุขภาพ เช่น ปลา ผัก ผลไม้ และหลีกเลี่ยงอาหารมันหรือเค็มจัด
   

• งดบุหรี่และแอลกอฮอล์ เพราะทำให้หลอดเลือดหดตัวและเพิ่มความเสี่ยงหัวใจเต้นผิดจังหวะ
   

• พักผ่อนให้เพียงพอ อย่างน้อยวันละ 7-8 ชั่วโมง
   

• ตรวจสุขภาพหัวใจประจำปี โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติครอบครัวเกี่ยวกับโรคหัวใจ
   

ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนาป้องกันได้หรือไม่

แม้บางกรณีเกิดจากพันธุกรรมและไม่สามารถป้องกันได้ทั้งหมด แต่การดูแลสุขภาพหัวใจอย่างต่อเนื่องสามารถลดความเสี่ยงได้มาก เช่น

• ควบคุมความดันโลหิตให้อยู่ในเกณฑ์
   

• ออกกำลังกายแบบพอดี ไม่หักโหม
   

• รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
   

• หมั่นตรวจสุขภาพหัวใจ โดยเฉพาะหากมีคนในครอบครัวเคยเป็นโรคหัวใจ
   

• ลดความเครียด

สรุป

ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนา เป็นโรคที่อาจไม่แสดงอาการชัดเจน แต่ซ่อนอันตรายไว้มาก หากไม่ได้รับการดูแลตั้งแต่เนิ่น ๆ อาจนำไปสู่หัวใจล้มเหลวหรือเสียชีวิตเฉียบพลันได้ โดยเฉพาะในผู้ที่มีพันธุกรรมหรือออกกำลังกายหนักเกินไป

การตรวจสุขภาพหัวใจเป็นประจำ ควบคุมความดันโลหิต และดูแลร่างกายให้สมดุลคือทางออกที่ดีที่สุด อย่ารอจนหัวใจเตือน ดูแลก่อนที่จะสายเกินไป