โรงพยาบาลเชียงใหม่ ราม chiangmai ram hospital

 

ภาวะตัวเหลืองในเด็กทารกแรกเกิดเป็นภาวะที่พบได้บ่อย ซึ่งสาเหตุมาจากในช่วงที่ทารกยังอยู่ในครรภ์ บิลิรูบินที่เกิดขึ้นจะถูกส่งผ่านจากร่างกายของทารกไปยังมารดาผ่านทางรก โดยตับของมารดาจะทำหน้าที่ในการกำจัดสารนี้ให้ทารก แต่เมื่อทารกคลอดออกมาแล้ว ระบบการทำงานของตับของทารกยังไม่พัฒนาเต็มที่ จึงทำให้ไม่สามารถกำจัดบิลิรูบินได้ ส่งผลให้มีภาวะตัวเหลือง โดยอาการตัวเหลืองจะเริ่มสังเกตได้ที่บริเวณใบหน้า แล้วค่อย ๆ ลามลงมายังหน้าอก ท้อง แขน และขา

 

สาเหตุของภาวะตัวเหลืองในเด็กทารกแรกเกิด

 

อาการตัวเหลืองในทารกแรกเกิดเป็นภาวะที่พบได้บ่อยในช่วงไม่กี่วันหลังคลอด ทั้งนี้สาเหตุของภาวะตัวเหลืองสามารถเกิดจากได้ 2 สาเหตุหลักได้แก่

 

1. ภาวะตัวเหลืองปกติ Physiologic Jaundice

 

ภาวะตัวเหลืองในเด็กทารกแรกเกิดที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เป็นภาวะที่พบได้บ่อยและถือว่าเป็นเรื่องปกติในช่วงแรกหลังคลอด เกิดจากทารกแรกเกิดมักมีความเข้มข้นของเม็ดเลือดแดงมากกว่าผู้ใหญ่และเม็ดเลือดแดงของทารกมีอายุสั้นกว่าของผู้ใหญ่ เมื่อเม็ดเลือดแดงสลายตัวจะปล่อยสารบิลิรูบินออกมามากกว่าที่ตับของทารกสามารถกำจัดได้ทัน จนเกิดการสะสมของสารบิลิรูบินในร่างกายทารก

 

อาการภาวะตัวเหลืองปกติสามารถหายเองได้ภายใน 1-2 สัปดาห์

 

2. ภาวะตัวเหลืองผิดปกติเนื่องจากมีพยาธิสภาพ Pathologic Jaundice

 

• ภาวะหมู่เลือดแม่กับลูกไม่เข้ากันพบได้ในกรณีที่แม่มีหมู่เลือด O และลูกมีหมู่เลือด A หรือ B หรือแม่มีหมู่เลือด Rh ลบ ส่วนลูกมี Rh บวก
   

• ภาวะพร่องเอนไซม์ G6PD เด็กที่ขาดเอนไซม์ G6PD จะมีเม็ดเลือดแดงที่แตกได้ง่ายกว่าปกติ ทำให้มีโอกาสเกิดภาวะตัวเหลืองได้มาก โดยเฉพาะในเพศชายซึ่งพบภาวะนี้ได้บ่อยกว่าเพศหญิง
   

• ภาวะตัวเหลืองที่เกี่ยวข้องกับการให้นมแม่ ภาวะนี้พบได้ในทารกที่ได้รับนมแม่อย่างเดียว โดยเฉพาะในช่วงแรกที่ปริมาณน้ำนมยังไม่เพียงพอ มักเกิดจากปัญหาท่าดูดนมที่ไม่ถูกต้อง หรือมีปัจจัยอื่นๆ เช่น คลอดก่อนกำหนด น้ำหนักแรกเกิดต่ำ หรือมีภาวะลิ้นติด ทำให้ดูดนมได้ไม่เต็มที่ อย่างไรก็ตาม ภาวะนี้อาจพบได้แม้ในเด็กที่ดูดนมได้ดีและน้ำหนักขึ้นตามเกณฑ์
   

• สาเหตุอื่น ๆ ที่ทำให้เกิดภาวะตัวเหลืองผิดปกติ ได้แก่ โรคท่อน้ำดีตีบ ซึ่งจะมีลักษณะตัวเหลืองร่วมกับอุจจาระสีซีดและปัสสาวะสีเข้ม, การมีเลือดออกใต้หนังศีรษะ, ภาวะพร่องฮอร์โมนไทรอยด์แต่กำเนิด, การติดเชื้อในกระแสเลือด หรือภาวะตับอักเสบในทารก

 

การรักษาภาวะตัวเหลืองในทารก

1.การส่องไฟรักษา

เป็นวิธีรักษาหลักโดยการใช้แสงจากหลอดไฟชนิดพิเศษที่มีความยาวคลื่นเหมาะสมในการช่วยลดระดับสารบิลิรูบินในเลือด ระหว่างการส่องไฟรักษา ทารกจะถูกถอดเสื้อผ้าออก เพื่อให้แสงสัมผัสผิวได้อย่างทั่วถึง และจะมีการปิดตาเพื่อป้องกันอันตรายจากแสง ทั้งนี้แพทย์จะทำการตรวจระดับบิลิรูบินในเลือดเป็นระยะ เพื่อประเมินผลการรักษา จนกว่าค่าจะลดลงสู่ระดับที่ปลอดภัย

 

2. การถ่ายเลือด

ใช้ในกรณีที่ระดับบิลิรูบินสูงมาก หรือเมื่อทารกเริ่มมีอาการทางระบบประสาท วิธีนี้ช่วยลดระดับบิลิรูบินในเลือดได้อย่างรวดเร็วโดยการเปลี่ยนถ่ายเลือดใหม่ให้ทารก

 

3. การรักษาตามสาเหตุของภาวะตัวเหลือง

ขึ้นอยู่กับปัจจัยที่ทำให้เกิดอาการ เช่น

• หากเกิดจาก การให้นมแม่ อาจต้องปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านการเลี้ยงลูกด้วยนมแม่เพื่อปรับเทคนิคให้เหมาะสม
   

• กรณีที่เกิดจาก ท่อน้ำดีตีบ จำเป็นต้องรักษาด้วยการผ่าตัด
   

• หากมี การติดเชื้อในกระแสเลือด ต้องให้ยาปฏิชีวนะร่วมกับการดูแลประคับประคองอื่น ๆ
   

• สำหรับเด็กที่มี ภาวะพร่องไทรอยด์แต่กำเนิด ต้องได้รับฮอร์โมนทดแทนอย่างต่อเนื่อง

วิธีดูทารกที่มีภาวะตัวเหลืองสำหรับคุณพ่อ คุณแม่

 

วิธีตรวจดูว่าลูกมีอาการตัวเหลืองหรือไม่ สามารถทำได้ง่าย ๆ ด้วยการใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้กดเบา ๆ ที่ผิวหนังบริเวณตัวเด็ก เช่น หน้าผาก หน้าอก แขน หรือขา แล้วแยกนิ้วออกเพื่อสังเกตสีของผิวหนังที่แท้จริงของเด็กททารก ควรตรวจในบริเวณที่มีแสงสว่างเพียงพอ และทำในหลายจุดเพื่อให้แม่นยำ

 

หากพบอาการดังต่อไปนี้ ควรรีบนำลูกไปพบแพทย์ทันที

 

• ตัวเหลืองมากหรือมีแนวโน้มเหลืองเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็ว หากไม่แน่ใจควรให้แพทย์ตรวจ เนื่องจากการสังเกตด้วยตาเปล่าอาจคลาดเคลื่อนได้

 

• อุจจาระมีสีซีดลง หรือปัสสาวะมีสีเหลืองเข้มหรือสีน้ำปลา

 

• มีไข้ ซึม ไม่ดูดนม ท้องอืด เกร็ง หรือมีอาการชัก